Deve dikeni, detoks ve antioksidan özelliği olan iltihap giderici yabani bir bitkidir. Tohum ve yapraklarında bulunan silimarin özellikle karaciğerde biriken zehirli maddelerin atılmasını kolaylaştırır; safra üretimini artırır. Deve dikeninde bolca bulunan Silimarin, serbest radikal ve oksidatif strese karşı koruyucudur; bağışıklık sistemini güçlendirir. Bu şifalı bitkinin ayrıca yaşlanmayı yavaşlatma ve kansere karşı koruma özelliği vardır. Deve dikeninin tohumları kavrulabilir veya çay yapmak için kullanılabilir, yapraklar çiğ olarak veya pişirilerek tüketilebilir.
Deve dikeni nedir?
Deve dikeni, Akdenize has ılıman iklimleri seven papatyagiller familyasından dikenli bir bitkidir. Latince adı Asteraceae olan deve dikeni oldukça dayanıklı şifalı bir bitkidir ve pek çok kullanım alanı vardır. Boyu 30 santimden 2 metreye kadar ulaşabilir, yaprakları damarlı beyaz bir desene sahiptir. Baharla birlikte yeşil ve top şeklinde görüntüye sahip diken topluluğuna dönüşür. Yaz ortasında olgunlaşan deve dikeni kırmızı ve mor renkte göz alıcı çiçekler açar. Taze iken bitkinin tamamı haşlanarak enginar gibi tüketilebilir veya salatada kullanılabilir.
Deve dikeninin içerdiği vitamin ve mineraller
Devedikenininde C vitamini, magnezyum, kalsiyum, potasyum, selenyum, proteinler, doymamış yağ asitleri ve lif bulunur. Kampesterol gibi çeşitli fitosteroller, silimarin, uçucu yağlar, tyramin, flavonit, histamin, reçine, amine, albumin, agmatin içerir.(1)
Biberiyenin faydaları nelerdir? Biberiye çayı ve yağı neye iyi gelir?
Deve dikeni faydaları
Bağışıklık sistemini güçlendirir
Silimarin hastalıkları önlemede yararlı bir “ana antioksidan” olan glutatyon enziminin azalmasını engelleyen bir antioksidandır. Glutatyon kanser, diyabet, kalp hastalığı ve nörodejeneratif hastalıklara yol açan oksidatif stres ile mücadeleye yardımcıdır. Serbest radikaller gibi reaktif oksijen türlerinin neden olduğu önemli hücresel bileşenlere zarar gelmesini önleyebilir. Devedikeni tohumunda bulunan antioksidanlar, toksik maddeleri ve atıkları kandan ve sindirim sisteminden uzaklaştırır ve yaşlanma sürecini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Devedikeni özünün bağışıklık tepkisi üzerinde olumlu etkisi olabilir.
Karaciğer sağlığını destekler
Deve dikeninde bulunan silimarin ve E vitamini kompleksi alkol ve toksik kaynaklı karaciğer hastalıkları, karaciğer yağlanması, siroz, sarılık, hepatit C gibi hastalıkların önlenmesi için kullanılmaktadır. Karaciğer yağlanmasında doku yenileyici (rejeneratif) etkisi vardır. Karaciğer vücudun filtresi işlevi görür ve toksik maddelerin (kurşun, civa, arsenik gibi) atılmasını sağlar, kanı temizler.
Silimarin güçlü bir karaciğer temizleyicidir; reçeteli ilaçlar, alkol kullanımı, antibiyotikler, kirlilik, ağır metaller vb. durumların neden olduğu karaciğer iltihabı ve hasarını gidermeye yardımcı olur. Siroz ve Hepatit C hastalarının yaşam kalitesinde iyileşme sağlar.(2)
Devedikeni takviyelerinde bulunan antioksidan bileşikler karaciğerin glutatyon üretiminde artışa yol açabilir. Böylece sindirim organları, safra kesesi, dalak, pankreas ve böbrek için koruma sağlayabilir. Safra kesesi taşı oluşmasını engeller. Safra yolu iltihabına (kolonjit) karşı kullanılabilir. Glutatyon üretimi bağırsakların ülserlere ve kolite yol açabilecek iltihaplı hasardan korunmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıca safra salgılanmasını teşvik eder. Ancak deve dikeni karaciğer problemleri doktor onayı olmadan kullanılmamalıdır.
Karaciğer yağlanması nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi
Cilt sağlığını destekler
Devedikeni içinde bulunan silimarin sedef hastalığı, akne, sivilce, kızarıklık, kaşıntı ve cilt lekeleriyle mücadele edebilir. Gözle görülebilen yaşlanma belirtilerini önlemek için etkili olabilir. Fakat bu konuyla ilgili araştırmalar sınırlıdır. (3)
Yüksek kolesterole iyi gelir
Devedikeni özleri, yüksek konsantrasyonlarda faydalı yağ asitleri içerir. Omega 3 yağ asitleri kolesterol ve trigliserit seviyelerini dengeleyebilir ve damar sertliği oluşmasının önüne geçebilir. Aynı zamanda silimarin birleşiği de kan damarlarının iltihaplanmasını önleyebilir ve kanı temizleyerek oksidatif stres hasarını minimuma indirebilir.
Çalışmalar yüksek kolesterol riski olan diyabet hastalarında yapılmıştır. Diyabet olmayan kişilerde aynı etkilerin görülüp görülmeyeceği açık değildir.
Tip 2 diyabete destek sağlayabilir
Devedikeni içinde bulunan antioksidanlar, insüline dirençli hastalarda kan şekeri seviyesini düşürmeye yardımcıdır. İnsülin, kandaki kan şekeri seviyelerinin yönetilmesinden sorumludur. Diyabetik hastalara silimarin özü verildiğinde, açlık kan glukozu ve insülin seviyelerinde iyileşme gözlemlenmiştir, fakat araştırmalar yetersizdir.
Kanserin yayılmasını önleyebilir
Devedikeninde bulunan silimarin moleküllerinin %50 ila 70 kadarında DNA hasarı ile savaşan silybin denen bir madde bulunur. Silybin kanserden koruma görevi görür, toksinlerin hücrelere bağlanmasını önler ve hücre yenilenmesine yardımcı olur. Kemoterapinin belirli kanserlere karşı daha etkili çalışmasını sağlayabilir. Devedikeni özleri cilt kanseri hücrelerinin büyümesini baskılayıcı bir etkiye sahip olabileceği ve prostat, kolorektal, meme ve karaciğerde kanserli büyümenin önlenmesine yardımcı olabileceği görülmektedir.
Kemik sağlığını destekler
Devedikeni östrojen eksikliğinden kaynaklanan kemik kaybını önlemeye yardımcıdır ve osteoporoz riskini önler. Menopoz sonrası kadınlarda kemik kaybını önlemek veya geciktirmek için yararlı bir tedavi olabileceği düşünülmektedir.
Anne sütü üretimini artırabilir
Devedikeni özü ve çayı süt üreten hormon üzerinde etki ederek emziren annelerde süt üretimini artırabilir. Bu etki silimarin maddesinden kaynaklanmaktadır. Doğrulamak için daha fazla araştırma gerekmektedir.
Alerjik astıma iyi gelebilir
Devedikeni içindeki aktif maddeler hava yollarında oluşan iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Fakat konuyla ilgili çalışmalar yetersizdir.
Kilo kaybını destekler
Devedikeni vücudun detoks yapma yollarını destekleyerek obeziteden muzdarip kişiler için kilo kaybı sağlayabilir. Kimyasal maddelere maruz kalmanın vücudun kilo kontrol mekanizmalarına bozucu etkileri olduğu düşünülmektedir. Devedikeni vücudun toksinlerden arınmasını sağlayarak kilo düzenleme fonksiyonlarını normalleştirir.
Deve dikeni çayı faydaları
Devedikeni çayı enerji verir, metabolizmayı hızlandırır ve hafızayı güçlendirir. Bu çayın demlenmesi ve içilmesi oldukça kolaydır. Çayın demlenmesi için deve dikeni tohumu veya kurutulmuş yaprakları kullanılabilir. Deve dikeni bitkisinin tohumlarından elde edilen çay, düzenli olarak kullanıldığında iştah açar. Kilo vermek isteyenlerin deve dikeni bitkisini kullanırken dikkatli olması gerekir.
Devedikeni çayı nasıl yapılır?
Kaynamış suyun içerisine bitkiden bir yemek kaşığı eklenir ve ağzı kapatılarak demini alması için 3 ila 5 dakika beklenir. Sonra süzülüp ılık olarak (tercihen nane ile birlikte) günde en çok 3 kez içilebilir. Yemek sonrası şişkinlik ve hazımsızlık olması durumunda içilirse faydalı olacaktır. Taze tüketilmelisi önerilir. Çok tüketilirse ishal yapabilir. Çay için devedikeni özü kullanılacaksa bir bardak sıcak suya 20 damla eklenir.
Deve dikeni tohumu faydaları
Devedikeni tohumları, silimarin adı verilen antioksidan flavonoid’in yüksek bir kaynağıdır.
Mide ve bağırsak sorunlarına iyi gelir, hazmı kolaylaştırır.
Devedikeni tohumu safra artışı sağlar. Böbreklerin daha iyi çalışmasına katkıda bulunarak idrar yollarındaki problemlerin giderilmesine katkıda bulunur.
Yoğun alkol kullanılması sonucu gelişen sirozda etkilidir.
Karaciğer hastalıklarında eczanelerde satılan tabletler kullanılır, mide ve bağırsak içinse deve dikeni tohumu çayı olarak bilinen ezilmiş tohum demlenerek içilir. Günde 15 gr kullanılması yeterlidir. Bilinen ve sürekli bir yan etki oluşturmayan devedikeni tohumu hafif seyirli ishale sebep olabilmektedir. (4)
Deve dikeni yağının faydaları nelerdir?
İştah açar. Mideyi kuvvetlendirir.
Hazmı kolaylaştırır.
Ateş düşürücüdür.
Terletmeye yardımcı olur.
Kramp çözücüdür.
Migrene karşı faydalıdır.
Kalp ve damar tıkanıklığını önlemeye yardımcı olur.
Cilt ve prostat kanserine karşı koruyucu bir etkisi vardır.
Devedikeni yağı nasıl ve ne için kullanılır?
Devedikeni yağı, tohumların soğuk preslenmesiyle elde edilir. İçeriğinde doymamış yağ asitleri, e vitamini ve fenolik bileşikler bulunur. Karaciğer sağlığını korumaya destek ve solunum yolları rahatsızlıklarının giderilmesi için kullanılmaktadır. Kardiyovasküler sağlığın korunmasına dolaylı olarak katkı sağlar. Cilt bakımında nemlendirici olarak kullanılabilir.
Kısa raf ömrü nedeniyle deve dikeni yağı, jojoba gibi daha kararlı taşıyıcı yağlarla karıştırılır. Hafif bir tada sahiptir ve yemeklere ve salatalara katılabilir. Sıcak suya 1-2 damla damlatılarak çay olarak da tüketilebilir. Cildi nemlendirmek için kullanmadan önce taşıyıcı bir yağ ile inceltilmelidir.
Devedikeni sütü nasıl tüketilir?
Devedikeni sütü adını bitkinin yaprakları ve çiçekleri ezildiğinde akan sütlü beyaz sıvıdan almaktadır. Devedikeninin etken maddesi bitkinin tohumları kırılarak elde edilir. Devedikeni sütü, çay olarak içilmesinin haricinde, hap olarak da kullanılabilir. İdeal miktarda yarar elde etmek için günde 2-3 kez toplamda 200-420 mg silimarin kullanılabilir. Alkol sebepli karaciğer sorunlarında 2 ay, kronik hepatit hastalığındaysa 6 ila 12 ay boyunca kullanılabilir.(5)
Deve dikeni hapı nasıl kullanılmalı?
Devedikeni, hâlihazırda hazırlanmış olan laktasyon takviyelerinin bazılarında ticari olarak bulunan yaygın bir bileşendir. Genellikle çemen, rezene, marşmelov kökü ve mine çiçeği gibi diğer anne sütünü artıran bitkilerle birleştirilir.
Bu bitkisel ilaç, kronik iltihabi hastalıklar, karaciğer hastalıkları, depresyon ve diyabet gibi hastalıkların tedavisine yardımcı olabilir. Ayrıca karaciğer sirozunda karaciğeri toksik ilaçların etkilerinden korumak için kullanılabilir. Ancak kesinlikle etkili olduğuna dair yeterince bilimsel kanıt bulunmamaktadır.(6, 7) Kullanacağınız takviyenin en az %80 saf devedikeni özü içermesine dikkat edin.
Günde 3 kez 150 mg silimarin alımı karaciğer temizleme işlevi görür.
Günde alınan 420 mg silimarin siroz hastalığını engeller ve tedavi eder.
Akut ve kronik hepatit hastalığında 6 ay günde 420 mg alındığında karaciğer fonksiyonları etkin şekilde gelişmiştir.
Hepatit C hastalarında günde 380 mg silimarin ile birlikte selenyum ve lipoik asit alındığında iyileşme gözlenmiştir.
Kimler deve dikeni hapı tüketmemeli?
Hamileyseniz ya da göğüs kanseri, yumurtalık kanseri, östrojen eksikliği, endometriyozis ve rahim fibroidleri gibi hormon duyarlı koşullara sahipseniz ve reçeteli ilaçlar kullanıyorsanız deve dikeni hapı almadan önce doktorunuza danışmanız önerilir. Devedikeni, karaciğerinizin çeşitli ilaçları metabolize etme hızını etkileyebilir.
Devedikeni hapının ilaç etkileşimleri
Biaxin gibi antibiyotikler (klaritromisin)
Coumadin (warfarin) gibi antikoagülanlar
Advil (ibuprofen), Celebrex (selekoksib) ve Voltaren (diklofenak) gibi steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
Mevacor (lovastatin) ve Lescol (fluvastatin) gibi statin ilaçları
Nöbet ilacı Dilantin (fenitoin) kullanıyorsanız devedikeni kullanmayın.
Devedikeni yan etkileri ve zararları
Doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltabilir
Alerji, anksiyete giderici, diyabet, kan sulandırıcı ilaç kullananlar dikkat etmelidir.
Baş ağrısı, mide bulantısı, ishal, kaşıntı, gaz yapabilir.
Nadiren kas ve eklem ağrısı, cinsel işlev bozukluğu görülmüştür.
Alerjik reaksiyonlara yol açabilir. (enginara, papatyaya alerji varsa tüketilmemelidir)
Hamile kadınlar tüketmemelidir.
