Psikodrama sözcüğü, “pysche” ve “drama” dan oluşur. Ruh dünyasının eyleme dökülmesi anlamına gelir. Psikodrama sahnesinde rüyalar, geçmişte yaşantılar, gelecekle ilgili hayaller, ilişkiler, günlük yaşantılar, korkular gibi aklınıza her ne gelirse çalışılabilir. Psikodramada işlenen konu ve sorunlar geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili olabilirler. Çocukların duygusal ve davranış sorunları, ergenlerin bu döneme özgü yaşadıkları ruhsal sorunlar ve yetişkinlerin aile, iş ve ruhsal dünyalarıyla ilgili sorunları psikodramada ele alınabilir. Psikodramaya kendini geliştirmek isteyen, psikolojik tarihi ile karşılaşmak isteyen, sorunlarıyla baş etmekte zorlanan herkes ve her yaştan kişi katılabilir.
Psikodrama nedir?
Psikodrama sözcüğü, “pysche” ve “drama” dan oluşur. Kelime olarak da ruh dünyamızın eylemle anlatım bulması anlamına gelir. Psikodrama tiyatro tekniklerini ruh sağlığı ile birleştiren doğaçlama ve yaratıcılık üzerine kurulu bir psikoterapi yöntemi olarak da tanımlanabilir. Ayrıca insanın dramatik canlandırmalar yoluyla kendisini tanıyabileceği, geliştirebileceği, şimdi ve burada ilkesiyle anı yaşayabileceği, spontanlığıyla yaratıcı eylemde bulunabileceği bir yöntemdir.
Kişi yaşantısını sahnede ortaya koyduğu zaman, ruhsal yaşamını belli bir biçim ve tavır içinde somutlaştırmakta, dışa aktarmaktadır. Yaşantının grup tarafından yeniden sahnelenmesi ile kişinin ruhsal dünyası iyileşir. Toplumsal boyutu olan konularda geniş gruplarla yapılan çalışmalar, “Sosyodrama” olarak adlandırılır.
Psikodrama nasıl uygulanır?
Psikodrama grupları ortalama 12 kişiden oluşur. Genellikle sonradan üye katılımının olmadığı kapalı grup uygulaması şeklinde yapılmaktadır. Bir oturum yaklaşık 2,5 saattir. Haftada bir olmak üzere toplam 12 oturum olarak düzenlenir.
Psikodrama sahnesinde rüyalar, geçmişte yaşantılar, gelecekle ilgili hayaller, ilişkiler, günlük yaşantılar, korkular gibi aklınıza her ne gelirse çalışılabilir. Psikodramada işlenen konu ve sorunlar geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili olabilirler. Herkesin hikayesine sahnede bir yer vardır ve ilgilenen herkes katılabilir. Süreç, oyunculuk gibi herhangi bir profesyonel beceri gerektirmemektedir.
Oturumlar ısınma ile başlar. Çeşitli dramatik oyunlar başlatıcı olarak kullanılabilir. Ardından grubun ihtiyacı doğrultusunda ya da öne çıkan bir grup üyesinin (Protagonist) ihtiyacıyla içsel yaşantının canlandırıldığı oyun/eylem olarak tanımlanabilecek süreç ile devam edilir ve son olarak da yaşantının ve deneyimin paylaşıldığı aşama ile oturumlar sonlandırılır.
Psikodrama hangi sorunların tedavisinde etkilidir?
Psikodrama bireylere, dramatik canlandırmalar yoluyla, geçmiş ve güncel sorunlarını ve çatışmalarını ya da geleceğe dair beklenti, kaygı ve güçlüklerini ele alarak hazırlanma, başa çıkma becerilerini görme ve bunları deneme olanağı sağlar.
Çalışmanın temel yaklaşımı insanın spontanlık ve yaratıcılık kaynaklarını harekete geçirerek, onu, kendisi, toplum ve çevre için sorumluluğunu alacak duruma getirmektir.
İnsanın katı davranışlarının yumuşak, esnek duruma gelmesine, özgür ve spontan olmasına, empati kurabilmesine ve sorumluluk alabilmesine olanak verir.
Bireyin sosyal beceri kazanmasına yardımcı olur.
Çocuk ve yetişkinlerde, madde bağımlılarının tedavisinde, yeme bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, kişilik bozuklukları ve cinsel tacize uğrayan kimselerin tedavisinde kullanılabilir.
Şizofreni ve post-travmatik stres bozuklukları gibi rahatsızlıkların semptomlarının hafifletilmesinde yararlı olduğu birçok vak’ada gösterilmiştir.
Travma, kayıp ve yas durumlarında, ruhsal dünyamızla ilgili bitmemiş işlerimizde, ilişki problemlerinde, psikosomatik şikayetlerde bireysel farkındalık kazanmak isteyenler için psikodrama en uygun ortamı sağlar.
Kimler psikodramadan fayda görür?
Çocuk, ergen ve yetişkin olarak düşünürsek herkes psikodramadan fayda görebilir. Çocukların duygusal ve davranış sorunları, ergenlerin bu döneme özgü yaşadıkları ruhsal sorunlar ve yetişkinlerin aile, iş ve ruhsal dünyalarıyla ilgili sorunları psikodramada ele alınabilir. Ayrıca kişilerin psikodramaya katılmaları için problemleri olması gerekmez. Psikodramanın eğitimsel ve geliştirici bir yönü de vardır
Bunun dışında rol eğitimleri, davranış geliştirme ve mesleki eğitimlerde kullanılır. İş yerinde ekip olmak, verimi arttırmak, çalışanlar arasında iletişimi geliştirmek ya da yeni bir işi öğrenmekle ilgili rol eğitimleri psikodrama aracılığıyla yapılabilir.
Psikodrama türleri
Baş oyuncu veya kişiyi merkeze alan psikodrama: Bu türde grup üyelerinden birinin getirdiği sorun ele alınır. Amaç baş oyuncunun rahatlamasını, ruhsal yönden gelişmesini ve farkındalığını arttırmaktır.
Grubu merkeze alan psikodrama (Sosyodrama): Grup uygulamalarında tarihsel ve sosyo-politik bir sorunun irdelenmesi, deneysel bir inceleme yapmak için herkesin araştırmak istediği, kaygı duyduğu bir konu üzerine psikodramatik tekniklerin kullanıldığı bir çalışma yöntemidir. Grup ve konu odaklı çalışmalar sosyodrama ile ele alınır.
Psikodramanın temel ögeleri
Sahne: Psikodramanın geçtiği yerdir.
Protagonist: Psikodramada kendi yaşantısını getiren “baş oyuncu”dur
Yönetici/Terapist: “Psikodramatist”, “lider”, “terapist” ve “kolaylaştırıcı” gibi isimlerle de adlandırılan yönetici, psikodramanın tüm aşamalarından ve çalışmasından sorumlu olan profesyonel kişidir.
Yardımcı egolar: Psikodrama oturumlarında, protagonistin yaşamındaki önemli kişiler, duygular ve olgular protagonistin gruptan seçtiği kişiler yardımı ile sahnede canlandırılır. Bu kişilere “yardımcı egolar” denir.
Grup: Grup izleyicilerle birlikte gruba katılanların tümüdür.
Paranoya nedir? Neden olur? Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Psikodrama teknikleri
Eşleme: Yöneticinin, yardımcı yöneticinin ya da grup üyelerinin protagonistin işine yarayacak duygu ve düşüncelerini onun ağzından arkasında durarak söylemesidir
Aynalama: Yardımcı egonun protagonistin rolüne geçerek onun hareket, duygu ve düşüncelerini canlandırması ile protagonistin kendisine uzaktan bakıp kendini yeni bir gözle görmesinin sağlanmasıdır.
Rol değiştirme: Oyun sırasında rolünü aldığı kişinin yaşantısını, deneyimini ve en önemlisi duygusunu almak ve böylece “o” olmaya çalışmaktır.
