Rahim ağzı kanseri kadınlar arasında en sık görülülen 2. kanser türüdür. Rahim kanserinin tanısı konulurken, bulaşma yolları, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olamamız gerekir.
1.Rahim Ağzı Kanseri Nedir?
Rahim ağzı kanserinin tümünden sorumlu olan HPV (“Human Papilloma Virüsler” ) virüsü çok belirti göstermez ve oldukça bulaşıcı bir virüstür. HPV cinsel yolla bulaşan bir virüs olduğu için cinsel yaşam şekli ile doğrudan ilişkili. Erken yaşta cinsel ilişki (21 yaşından önce), çok eşlilik, HPV için yüksek taşıyıcılık riskine sahip erkek (çok eşli) ile ilişki durumlarında, HPV enfeksiyon riski ve bağlantılı olduğu hastalıkların görülme sıklığı artıyor. Rahim ağzı kanseri için diğer risk faktörlerinden bazıları; fazla doğum sayısı (3’ün üstünde), sigara, rahim ağzının diğer enfeksiyonları, vücudun mikroorganizmalara karşı savunma sisteminde zayıflık, düşük sosyo-ekonomik düzey, erken yaşta ve uzun süreli doğum kontrol ilacı kullanımı gösteriliyor.
2. HPV Nasıl Rahim Ağzı Kanserine Neden Oluyor?
Rahim ağzı enfeksiyonuna neden olan her HPV tipi kansere neden olmuyor. Yaklaşık 15 tip HPV’nin kanser ile ilişkisi olduğu biliniyor. Özellikle HPV 16 ve 18 kansere en sık dönüşen tipler.
HPV içeren cilt ve vücut sıvıları ile her türlü temas, enfeksiyonun bulaşmasına neden olabiliyor. Enfekte bireyle cinsel teması olanların yaklaşık 2/3’üne geçiyor. Ancak her HPV enfeksiyonunda aşırı endişeye gerek yok. Çünkü; HPV enfeksiyonunu takip eden ilk 1 yıl içinde bireylerin yüzde 70’inde, 2. yılda ise yaklaşık yüzde 90’ında enfeksiyon kendiliğinden ortadan kalkıyor; yani bireyin savunma sistemi normal çalışıyorsa, vücut bu virüsü imha ediyor.
HPV enfeksiyonu geçiren kadınların sadece yaklaşık yüzde 10 kadarında kalıcı enfeksiyon gelişiyor. Yüksek riskli, diğer bir ifadeyle kanserojen etkili HPV, işgal ettiği hücrelere kendi genetik yapısını aktararak bir dizi etkileşimin başlamasına neden oluyor. HPV’nin bulaşması ile kanserin ortaya çıkması 10-15 yıla yayılan bir dönemde gerçekleşiyor ve ortaya çıkmadan önce “kanser öncülü” bir takım lezyonlar şeklinde kendini gösteriyor. Rahim ağzı kanser tarama programlarının esas amacı da; kanser öncülü bu değişimleri tespit etmek ve ortadan kaldırarak kanser gelişimini engellemektir.
3-HPV’ den Korunmak Nasıl olur?
HPV virüsünden pap- smear adlı bir testle tanısı konulabilir. Bu test küçük bir alet yardımıyla rahim ağzı açılarak sürüntü yardımıyla orada ki hücreleri toplamaktır. Bu testin yapıldığı ülkelerde erken tanıyla tedavi edilerek ölüm oranları azalmıştır. Korunmada diğer önemli yöntem ise HPV aşılarıdır.
4-Aşılar Nasıl Uygulanıyor?
Ülkemizde iki tip HPV aşısı olmakla beraber, ABD’de üç HPV aşısı da FDA onayı almıştır. Rahim ağzı kanseri aşılarından bazıları sadece kadınlar için uygun olup, HPV’nin 16 ve 18 tiplerine karşı koruyucu özelliktedir. Bazı tür aşılar ise hem erkek hem kadın için uygun olup, 4’lü ve 9’lu olmak üzere ikiye ayrılır. 4’lü aşı tipleri 6, 11 gibi genital siğillere neden olan HPV tiplerine ve 16, 18 gibi rahim ağzı kanserine neden olabilecek HPV tiplerine karşı koruyucudur. Ülkemizde henüz kullanılmayan 9’lu tip ise rahim ağzı kanserine neden olabilecek daha fazla HPV tipine karşı koruma sağlamaktadır.
5-Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Rahim ağzı kanserlerin erken dönemlerin malesef belirti vermemektedir. İlerleyen Dönmelerde ise;
- Düzensiz, mens (adet) dönemleri arasında veya cinsel ilişkiden sonrasında anormal vajinal kanama
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı
- Yorgunluk, kilo kaybı, iştah kaybı
- Vajinal rahatsızlık veya kokulu akıntı
- Tek bir bacakta şişkinlik
- İdrar yaparken ağrı gibi belirtiler verir.
6. Nasıl tedavi edilir?
Rahim ağzı kanseri birden fazla yöntemle tedavi edilir: Loop electrosurgical procedure (LEEP), kriyoterapi, lazer ve konizasyon. Bu yöntemler hastalığın derecesine göre seçilip uygulanır. Rahim ağzı kanseri tedavisinde kullanılan yöntemler:
- LEEP: Rahim ağzı hücresel değişikliklerin tanı ve tedavisinde kullanılır. Elektriğin doku üzerindeki kesme ve kanamayı durdurucu etkisinden yararlanan bir yöntemdir.
- Kriyoterapi: Hücrelerarası suyu kristalize ederek, rahim ağzının yüzey dokusunun zedelenmesi ve hücre ölümü ile sonuçlanan bir yöntemdir.
- Lazer tedavisi: Yayılan kanserde tüm lezyonun görülebildiği ve rahim içi küretaj sonucu temiz olan her vakada kullanılabilir.
- Konizasyon: Rahim ağzı hücresel değişiklik tedavisinde büyük rol oynayan, rahim ağzından koni şeklinde bir parçanın çıkarıldığı cerrahi yöntemdir.
7. Tedavi gören kadınlar anne olabilir mi?
Rahim ağzı kanserlerinin diğer jinekolojik kanserlerden önemli bir farkı, bu kanserin üreme çağındaki kadınlarda daha çok görülmesi. Bu nedenle bu yaş grubunda bulunan ve çocuk sahibi olma arzusu olan hastalar için seçilecek tedavi özel bir önem gerektiriyor. Bu yaş grubundaki hastalarda sadece rahim ağzı ve lenf bezlerinin alınması ve rahim ana gövdesinin korunması sağlanabiliyor ve böylece doğurganlık devam edebiliyor.
Ancak bu ameliyatın uygulanabilmesi için, ameliyat öncesinde titiz bir değerlendirilme yapılarak hastanın kriterlere uygun olup olmadığının tespiti gerekiyor. Uygun hasta grubunda yapılan bu ameliyatlar sayesinde, birçok kadın hem hastalıktan kurtulup hem de bebek sahibi olabiliyor.
8-Rahim Ağzı Kanseri Tedavisi Sonrası
Kanserin evresi ve tedavi şekline bağlı olarak rahim ağzı kanseri tedaviden sonra kaybolmayabilir veya tekrar ortaya çıkabilir. Vücudun başka bir yerinde yeni bir kanser de ortaya çıkabilir. Bu nedenle tedavi bittikten sonra bile rutin kontroller ve smear testleri önemlidir. Doktorunuz tedaviden sonra ilk birkaç yılda daha sık smear testi yaptırmanızı isteyebilir. Bu, tüm kanser hücrelerinin yok olduğundan emin olmak için yapılır. Başka testler ve işlemlere de gerek olabilir.
