Tansiyon yükselmesi (hipertansiyon) çok önemli bir sağlık sorunudur ve uzun dönemde en önemli ölüm nedenlerinden biridir. Hipertansiyon, tedavi edilmediği taktirde başta böbrekler olmak üzere kalp damar sağlığını olumsuz etkiler ve pek çok ölümcül soruna neden olabilir. Hipertansiyon, kan basıncınız 180/110 mmHg gibi yüksek seviyelere çıkmadığı sürece genellikle belirti vermez. En yaygın belirtileri arasında; kalp ağrısı, kulak çınlaması, baş dönmesi, baş ağrısı, nefes darlığı, çift veya bulanık görme, burun kanamaları ve düzensiz kalp atışlarıdır. Teşhis için öncelikle düzenli aralıklar ile kan basıncını bir tansiyon ölçüm aleti ile ölçmek gerekir. Ölçüm yapılırken sistolik (büyük tansiyon, normali = 120 mm Hg), diastolik (küçük tansiyon, normali = 80 mm Hg) olmak üzere iki değere bakılır. Yüksek tansiyon tanısı için bu değerlerden birinin yüksek çıkması yeterlidir.
Yüksek tansiyon nedir?
Kanın normalden büyük bir kuvvetle damarları boyunca normalin üstünde basınç uygulamasına yüksek tansiyon denir. Kan basıncınız günün farklı saatlerinde farklı olabilir. Genellikle uyandığınızda, egzersiz yaptıktan sonra veya stres altındayken daha yüksektir. Halen ideal normal tansiyon 120-80 mm Hg olarak kabul edilmektedir. Hipertansiyon, kalbi zorlayabilir, kan damarlarına zarar verir, ayrıca kalp krizi, inme, böbrek sorunları ve ölüm riskini artırabilir.
Tansiyon neden yükselir?
Olguların yaklaşık %90’ında yüksek tansiyonun nedeni bilinmemektedir. Esansiyel yüksek tansiyonun nedenleri bilinmemekle birlikte, bu rahatsızlığa yakalanma riskinizi arttırdığına dair güçlü kanıtlar olan bazı risk faktörleri mevcuttur. Obezite, egzersiz yapmama, yağlı yiyecekler yeme, fazla tuz tüketme ve sigara içme bu faktörler arasında sayılabilir.
Yaşlandıkça da tansiyonunuz yükselir. Hipertansiyon ailesel bir rahatsızlık olarak görülür. Yüksek tansiyona böbrek hastalığı, hormonal rahatsızlıklar, aşırı alkol tüketimi ve doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar da neden olabilir.
Hipertansiyon nedir? Nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Yüksek tansiyon belirtileri
burun kanamaları
baş dönmesi ve baş ağrısı
kalp ağrısı ve düzensiz kalp atışları
nefes darlığı,
kulak çınlaması,
yorgunluk, halsizlik,
sık idrara çıkma,
bacaklarda şişlik
çift veya bulanık görme
Yüksek tansiyon nasıl düşürülür
Başınızı soğuk su ile yıkayın, soğuk su sinirleri uyararak tansiyonun düşmesini sağlar. Eğer duş alacak kadar kendinizi iyi hissediyorsanız duş almanız daha faydalı olacaktır dikkat etmeniz gereken nokta suyun çok soğuk olmamasıdır.
Tansiyonu düşürmede en bilindik yöntem “Limon ile Tansiyon Düşürme” yöntemidir. Bir bardak içerisine sıkacağınız yarım limonu sulandırarak içmeniz tansiyonunuzun düşmesini sağlayacaktır.
Nar ve Nar suyu tansiyonu düşürmenin yanında uzun süreler tansiyonunuzun dengeli olmasını da sağlar.
Greyfurt suyu da yine limonla aynı etkiyi göstererek tansiyonun düşmesini sağlar fakat ilaç kullanıyorsanız greyfurt suyu, düzenli alınan ilaçlarla etkileşime girerek ciddi yan etkiler oluşturabilmektedir. Greyfurt suyu ile ilaç kullanırken doktor tavsiyesi dışına çıkılmamalı ve ilacın prospektüsü dikkatli bir şekilde okunmalıdır.
Tansiyon düşürmede en çok baş vurulan yiyeceklerden biri de sarımsaktır. Sarımsağın limon nar gibi diğer besinlere oranla daha hızlı tansiyon düşüşleri sağladığı bilinmektedir.
Kekik de yine aynı şekilde iyi bir tansiyon düşürücüdür.
Tuzsuz ayran ve yoğurt da yüksek tansiyon için hızlıca tüketilebilecek besinler arasındadır fakat tuzsuz olmasına özellikle dikkat etmeniz gerekir.
Tansiyonun aşırı yükselmesi bazen Ölüm ve Felç gibi acı sonuçlar doğurabilir, bu sebeple tansiyonun nasıl düşürüleceğini bilmek önemlidir.
Yüksek tansiyon tanısı
Yüksek tansiyon genellikle sfigmomanometre adı verilen tansiyon aletiyle ölçülür. Günümüzde yüzlerce değişik tansiyon ölçüm cihazı vardır. Tansiyonunuzu evde kendiniz de sık sık ölçerek ortalamasını saptayabilirsiniz. Tansiyonunuzun bir kez yüksek çıkması sizde yüksek tansiyon olduğu anlamına gelmez. Tansiyonunuz gün içinde inip çıkar.
Yüksek tansiyon tedavisi
Tansiyonunuz biraz yüksekse, yaşam tarzınızda beslenme biçiminizi değiştirmek ve düzenli egzersiz yapmak gibi basit değişikliklerle bunu kontrol altına alabilirsiniz. Tansiyonunuz orta derecede veya ciddi şekilde yüksekse, yaşam tarzınızda değişiklik yapmanızın öğütlenmesinin yanında size bir takım ilaçlar da verilir. Anjiyotensin dönüştürücü enzim (ADE) inhibitörleri tansiyonun düzenlenmesine yardımcı olan bazı hormonların aktivitelerini bloke ederek etki gösterir.
Bu ilaçlar söz konusu hormonların işlevlerini engelleyerek, kanınızdaki su miktarının azaltılmasına yardımcı olur ve ayrıca atardamarlarınızı genişletirler; bu iki etki sayesinde de tansiyon düşer. Kalsiyum kanal blokerleri arterlerinizin duvarlarını oluşturan kasların gevşemesini sağlar. Bu sayede arterler genişleyerek tansiyonunuzu düşürür. Tiazid diüretikleri kanınızdaki su miktarını azaltır ve damar çeperlerinizi genişletir.
Yüksek tansiyonun neden olduğu sorunlar
Yüksek tansiyon ihmal edilmemelidir. Bu rahatsızlıktan kaynaklanan komplikasyonlar diğer hastalıklara kıyasla daha fazla ölüme ve ağır sakatlıklara neden olabilir. Sürekli yüksek tansiyon kan damarlarınıza zarar verecektir, bu da beyninize giden kan beslemesinin bloke olması ya da damarların yırtılmasına neden olabilir. Her iki durum da inmeye sebep olabilir.
Yüksek tansiyon, daha fazla çalışıp vücudunuza kan pompalamak zorunda olduğundan kalbinize de zarar verir. Bu kalp hastalıklarına, hatta kalp krizine neden olabilir. Yüksek tansiyon böbreklerinizdeki ince damarlara zarar vererek gerektiği şekilde çalışmalarını engelleyebilir. Bu da yorgunluk, ayak bileklerinde şişlik ve ciltte kaşıntıya neden olabilir.
Yüksek tansiyondan korunma
Sağlıklı beslenin: Düşük yağ içeren, lif yönünden zengin, bol taze meyve ve sebzenin (günde en az 5 porsiyon) yanı sıra tam tahılları da içeren bir beslenme önerilir.
Sağlıklı bir kiloda kalın
Düzenli egzersiz yapın: Düzenli egzersiz kalp ve dolaşım sisteminizin daha güçlü olmasını sağlar; kolesterolünüzü düşürür ve tansiyonunuzu sağlıklı bir düzeyde tutar. İnsanların çoğunluğu için haftada en az beş defa olmak üzere 30 dakikalık tempolu egzersiz önerilir.
Fazla miktarda alkol tüketmeyin
Sigaradan uzak durun
Tuzu azaltın: Günlük olarak tükettiğiniz tuz miktarını 6 gramdan fazla olmayacak şekilde sınırlandırmanız gerekir çünkü çok fazla tuz tüketmek tansiyonunuzu yükseltir. Bir çay kaşığı dolusu tuz yaklaşık 6 gramdır.
